مهارکننده‌های جذب کربوهیدرات، نوعی مکمل رژیمی هستند، اما کارکردشان نسبت به بیشتر قرص‌های لاغری موجود در بازار متفاوت است. این قرص‌ها مانع گوارش کربوهیدرات می‌شوند و ظاهراً به شما این امکان را می‌دهند که کربوهیدرات مصرف کنید بدون این‌که کالری ناخواسته‌اش را دریافیت نمایید. اما آیا واقعا مفیدند؟ در این مطلب مجله علم ورزش مروری دقیق در مورد این مهارکننده‌ها و تأثیرشان بر سلامت و وزن شما دارد.
مهارکننده‌های کربوهیدارت چه هستند؟
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت که به‌عنوان مهارکننده‌های جذب نشاسته هم شناخته می‌شوند، آنزیم‌هایی را که برای گوارش کربوهیدارت‌های خاصی لازمند، مهار می‌نمایند. برخی انواع این مهارکننده‌ها به‌عنوان مکمل‌های کاهش وزن به‌فروش می‌رسند. مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت از گروهی از ترکیبات به‌نام مهارکننده آلفاآمیلاز ساخته می‌شوند که به‌طور طبیعی در غذاهای خاصی وجود دارد.
این ترکیبات معمولاً از لوبیا گرفیته شده و آن راعصاره لوبیاچیتی (Phaseolus vulgaris ) یا عصاره لوبیا سفید می‌دانند. انواع دیگر به‌شکل داروهای تجویزی هستند که به آن‌ها مهارکننده های آلفا گلوکوزیداز می‌گویند که برای درمان قندخون بالا در دیابت نوع دوم کاربرد دارد. در این مطلب، منظور ازعبارت ” مهارکننده جذب کربوهیدارت ” مکمل تغذیه‌ای حاوی عصاره لوبیا است، نه نوع دارویی آن.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت چگونه عمل می‌کنند؟
کربوهیدارت‌های قابل هضم به دو گروه ساده و پیچیده تقسیم می‌شوند. کربوهیدرات‌های ساده به‌طور طبیعی در خوراکی‌هایی چون میوه‌ها، آرد سفید و محصولات تهیه‌شده از شیر موجودند. همچنین در غذاهای فرآوری‌شده مانند نوشابه‌های‌گازدار، دسرها و حتی ماست‌های طعم‌دار، کربوهیدرات ساده وجود دارد.
اما کربوهیدرات‌های پیچیده در خوراکی‌هایی چون پاستا، نان، برنج سبوس‌دار و سبزیجات نشاسته‌ای چون سیب‌زمینی وجود دارند. کربوهیدرات‌های پیچیده از کربوهیدرات‌های ساده زیادی ساخته‌می‌شوند که برای تشکیل زنجیره‌هایی بهم متصل شده‌اند و پیش از این‌که بدن‌تان بتواند جذب‌شان کند، باید توسط آنزیم‌ها تجزیه شوند.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت حاوی موادی هستند که مانع عملکرد تعدادی از آنزیم‌هایی می‌شوند که این کربوهیدرات‌های پیچیده را تجزیه می‌نمایند. در نتیجه این کربوهیدرات‌ها بدون این‌که خرد و تجزیه و جذب شوند، وارد روده بزرگ شده و منجر به دریافیت کالری یا افزایش قندخون نمی‌گردند.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت می‌توانند به کاهش وزن کمک کنند
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت معمولاً در بازار به‌عنوان محصولات کاهش وزن عرضه می‌شوند و در تبلیغات این‌طور گفیته می‌شود که به شما این امکان را می‌دهند تا هر چقدر دوست دارید کربوهیدارت بخورید بدون این‌که هیچ کالری دریافیت کنید. با این حال تأثیرگزاری این محصولات محدود بوده و مطالعات، نتایج متضادی را نشان می‌دهد.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدرات چه هستند و آیا برای کاهش وزن مفیدند؟مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت تا چه حد مفیدند؟
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت مانع گوارش تنها بخشی از کربوهیدرات‌هایی می‌شوند که خورده‌اید. در بهترین حالت، این قرص‌ها می‌توانند جلوی ۵۰ تا ۶۵ درصد آنزیم‌های گوارشی کربوهیدرات را بگیرند. این نکته را یادآوری کنیم که میزان مهار این آنزیم‌ها لزوماً به معنی همین میزان کربوهیدرات جذب نشده نیست. مطالعه‌ای که یک مهارکننده قوی کربوهیدرات را مورد آزمایش قرار داد دریافیت، باوجود این‌که این مهارکننده توانست ۹۷ درصد از آنزیم‌ها را مهار کند اما تنها ۷ درصد از کربوهیدرات‌ها جذب نشدند.
دلیلش این است که بازدارنده‌های جذب کربوهیدارت، مستقیماً مانع جذب کربوهیدارت نمی‌شوند، بلکه فقط مقدار زمانی را که آنزیم‌ها برای گوارش‌شان نیاز دارند، افزایش می‌دهند. ضمناً کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای که تحت تأثیر مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت هستند، تنها بخشی از کربوهیدرات‌های رژیم غذایی بیشتر افراد را تشکیل می‌دهند.
برای خیلی از افرادی که سعی در کاهش وزن دارند، قند اضافی موجود در غذاهای فرآوری شده، مشکل بزرگ‌تر و اصلی‌تر است. قند اضافی معمولاً کربوهیدارت‌های ساده‌ای چون ساکاروز، گلوکز یا فراکتوز هستند؛ که این مهارکننده‌ها تأثیری روی این قندها ندارند.
شواهد چه می‌گویند؟
مطالعات گوناگون نشان می‌دهند که مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت می‌توانند تا حدودی موجب کاهش وزن شوند. در این تحقیقات معلوم شد هر چه میزان کربوهیدارت پیچیده در تغذیه‌تان بیشتر باشد، مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت تأثیر متفاوت‌تری می‌توانند ایجاد کنند.
پژوهش‌های دیگر هم نشان داده هیچ تفاوت چشمگیری بین کاهش وزن افرادی که مکمل مصرف کرده بودند و آن‌هایی که مکمل مصرف نکرده بودند، وجود ندارد و همین نتیجه‌گیری را دشوار می‌کند. متأسفانه بیشتر این مطالعات چندان فراگیر نبودند و بیشترشان توسط کمپانی‌های تولیدکننده این مکمل‌ها صورت گرفیته بوند، یعنی این نتایج چندان مورد تأیید نیستند و لازم است تحقیقات دقیق‌تر و با کیفیت‌تری انجام شود.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدرات می‌توانند اشتها را کاهش دهند
این مهارکننده‌ها به غیر از جلوگیری از گوارش کربوهیدرات، می‌توانند روی برخی هورمون‌های دخیل در گرسنگی و سیری اثر بگذارند، همچنین کمک می‌کنند تا بعد از خوردن یک وعده غذایی، معده با سرعت کمتری تخلیه شود. یک دلیل برای این تأثیر شاید این باشد که عصاره لوبیا حاوی phytohaemagglutinin است. این ترکیب می‌تواند میزان برخی از هورمون‌های دخیل در سیری را افزایش دهد. مطالعه‌ای که روی موش‌ها انجام شد نشان داد phytohaemagglutinin موجود در مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت، موجب کاهش قابل توجهی در میزان غذای مصرفی شد. موش‌هایی که این ترکیب به آن‌ها خورانده شد، تقریباً ۲۵ تا ۹۰ درصد کمتر خوردند. اما این تأثیر تنها تا چند روز دوام داشت.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدرات چه هستند و آیا برای کاهش وزن مفیدند؟مهارکننده جذب کربوهیدارت می‌تواند به کنترل قندخون کمک کند
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت معمولاً که در بازار به عنوان مکمل کاهش وزن عرضه می‌شوند تأثیر بیشتری روی کنترل قندخون دارند. این مهارکننده‌ها گوارش کربوهیدرات‌های پیچیده را کم کرده یا مانع آن می‌شوند در نتیجه می‌توانند مانع افزایش قندخون هم شوند که به‌طور طبیعی وقتی اتفاق می‌افیتد که این کربوهیدرات‌ها در جریان خون جذب می‌شوند. اما این تنها برای درصدی از کربوهیدرات‌ها درست است.
ضمنا مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت می‌توانند بعضی از هورمون‌های مربوط به کنترل میزان قندخون را هم تحت تأثیر قرار دهند.
در مطالعات گوناگون در مورد افراد سالم، معلوم شد مکمل‌های مهارکننده جذب کربوهیدارت موجب افزایش اندکی در قندخون بعد از مصرف وعده پر کربوهیدرات می‌شوند. همچنین باعث می‌شوند میزان قندخون سریع‌تر به حالت طبیعی برگردد.
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت برای تولید نشاسته مقاوم به هضم مفیدند
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت، یک فایده خوب دیگر هم دارند؛ می‌توانند میزان نشاسته مقاوم به هضم را در روده بزرگ افزایش دهند. چون از مقدار کربوهیدرات جذب شده در روده کوچک می‌کاهند، بنابراین مقدار نشاسته‌ای را که از روده‌ها عبور می‌کند را افزایش می‌دهند. نشاسته‌های مقاوم به هضم، مانند فیبرها، هر نوع نشاسته موجود در غذا هستند که توسط آنزیم‌های روده کوچک، هضم نمی‌شوند. این نشاسته‌ها در غذاهایی مانند سیب‌زمینی خام، موزنارس، بنشن و برخی غلات سبوس‌دار موجودند.
مطالعات زیادی نشان داده‌اند که نشاسته مقاوم به هضم با کاهش چربی بدن، باکتری‌های سالم‌تر در روده و بهبود کنترل قندخون و مقاومت انسولینی ارتباط دارد. ضمنا نشاسته‌های مقاوم به هضم می‌توانند به افزایش مقدار چربی‌سوزی بعد از وعده غذایی کمک کنند.
آیا مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت، بی‌خطر هستند؟
مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت عموماً بدون خطر هستند، اما حتماً آن‌ها را از تولیدکننده‌ی معتبر تهیه کنید.
عوارض جانبی
وقتی که کربوهیدرات‌ها توسط باکتری‌های روده بزرگ تخمیر می‌شوند، گازی که تولید می‌گردد می‌تواند موجب یک‌سری عوارض ناخواسته و ناخوشایند شود. این عوارض شامل اسهال، نفخ و دل پیچه و قولنج است. این عوارض معمولاً شدید و جدی نیستند و با گذشت زمان برطرف می‌شوند، اما گاهی برای بعضی از افراد کافی هستند تا دیگر سراغ مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت نروند!
بعلاوه، آن‌هایی که دیابت دارند و انسولین مصرف می‌کنند باید پیش از استفاده از مهارکننده‌های جذب کربوهیدارت با پزشک‌شان مشورت نمایند، زیرا این احتمال وجود دارد که اگر دوز انسولین تنظیم نباشد، باعث کاهش قندخون گردد.
نظارت و کنترل مکمل‌ها
موضوع دیگر، نظارت و قانونی است که در مورد تولید مکمل‌ها وجود دارد. تولید‌کننده‌های محصولات مکمل، خودشان مسئول سالم و درست بودن محصولات‌شان هستند و نمونه‌های زیادی از تقلب و فریب‌کاری در صنایع مکمل‌سازی وجود داشته‌است. سازمان غذا و دارو (FDA)، اخیراً برخی مکمل‌های گیاهی را بازبینی کرده که داروهای تجویزی را به مکمل‌های‌شان افزوده بودند که قبلاً به‌دلیل عوارض خطرناک‌شان از بازار جمع‌آوری و ممنوع اعلام شده بودند. این داروهای مضر به این علت به مکمل‌ها اضافه شده‌بودند تا تأثیرشان را بیشتر کنند.
آیا شما باید مهارکننده جذب‌کربوهیدارت مصرف کنید؟
تحقیقاتی هستند که توصیه می‌کنند مهارکننده‌های کربوهیدارت می‌توانند کمی به کاهش‌وزن، کاهش اشتها و کاهش میزان قندخون کمک کنند. با این‌حال، این مطالعات برای این‌که نشان دهند مهارکننده‌های جذب‌کربوهیدارت تأثیرات بلند مدت دارند، کافی و دقیق نیستند. ضمناً به احتمال زیاد تنها برای کسانی مفیدند که یک رژیم‌غذایی‌شان کربوهیدرات متوسط یا بالایی دارد. گذشته از همه این‌ها، مکمل‌های مهارکننده‌جذب کربوهیدارت، فقط مکمل هستند و هرگز جایگزین سبک زندگی سالم نمی‌شوند. تغذیه سالم و ورزش برای کسب نتایج ماندگار، همچنان جزو بایدهاست!